ベトナム支援事業は新たなステージへ
日本企業の海外展開支援事業で独立開業して早10年を超えました。その間の事業の中心は、日本企業のベトナムやASEANへの海外事業展開を支援することに加え、JICAのODAプロジェクトの一つでありますベトナム企業の経営人材育成事業への講師としての参画でした。
ベトナム経営人材育成に携わって本当にいろいろなことがありました。ただ確実に言えることは、ベトナム企業の経営レベルは着実に進化発展しているということです。この人材育成のテーマは「日本式経営を学ぶ経営塾」でした。しかし近年ずっと感じていたことがあります。今さら「日本式経営」というのは世界に通用するような立派なものなのか、それをベトナム企業に教える意味はいったいどれだけあるのだろうかという自問自答でした。講師としてこんなことをいうのは大変僭越であるというのは自覚しています。ただ、もう限界なのではないだろうかと感じていました。
少なくとも経営能力という点に絞れば、日本企業の経営者よりも遥かにエネルギッシュでスピード感にあふれて先進気鋭の経営者が多くなってきているのです。経営者は教育機関が育てるものではなく、経営者自身のマインドと実践で結果が伴うものだと思っています。日本企業よりも前を走っているベトナム企業の経営者に、日本の税金を使って教育機関を通じて経営者を育てる時期はもう先が見えてきたように思います。ベトナムは最早、中国、韓国、タイなど先進国と同じレベルまで急速に発展してきているように感じます。もうそろそろODAは卒業してもよさそうに思います。
今後はODAで人材育成支援を行うよりも、ビジネス高度化に向けた日本とベトナムの共同事業への補助金で支援する方に力点を置くべき段階になってきたように思うのです。
Tôi đã tự kinh doanh trong dự án hỗ trợ mở rộng quốc tế của các doanh nghiệp Nhật Bản được hơn 10 năm. Trong suốt thời gian đó, trung tâm của doanh nghiệp là hỗ trợ việc mở rộng kinh doanh ra Việt Nam và ASEAN của các doanh nghiệp Nhật Bản, cũng như tham gia làm giảng viên cho dự án phát triển nhân sự của các doanh nghiệp Việt Nam trong một trong những dự án ODA của JICA.
Tôi đã tham gia vào việc phát triển nhân sự quản lý ở Việt Nam và thực sự đã trải qua nhiều điều. Tuy nhiên, điều duy nhất tôi có thể khẳng định là mức độ quản lý của các doanh nghiệp Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ. Chủ đề của việc phát triển nhân sự này là “học cách quản lý kiểu Nhật” trong các lớp học quản lý. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, tôi đã cảm thấy một điều. Tôi tự hỏi liệu “kiểu quản lý kiểu Nhật” có thực sự là một mô hình tốt có thể áp dụng trên toàn cầu không, và ý nghĩa của việc dạy nó cho các doanh nghiệp Việt Nam là gì. Tôi nhận ra rằng nó là một điều tự kiểm điểm và thừa nhận rằng việc nói như vậy như là một giảng viên là tự kiêu ngạo. Tuy nhiên, tôi cảm thấy như đã đạt đến giới hạn.
Ít nhất là về khả năng quản lý, có nhiều nhà quản lý tại Việt Nam hiện nay có năng lượng và tinh thần tiến bộ hơn nhiều so với các doanh nhân Nhật Bản. Tôi tin rằng những người quản lý được tạo ra không phải là do các cơ sở giáo dục, mà là do tinh thần và thực hành của từng người quản lý. Tôi cảm thấy như đã đến lúc để giáo dục các doanh nhân Việt Nam đang dẫn đầu hơn so với các doanh nhân Nhật Bản thông qua các cơ sở giáo dục sử dụng ngân sách của Nhật Bản. Tôi cảm thấy như Việt Nam đã phát triển nhanh chóng đến mức có thể sánh ngang với các quốc gia tiên tiến như Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái Lan, và có vẻ như là đã đến lúc chấm dứt ODA.
Tôi cảm thấy như đã đến thời điểm chú trọng vào việc hỗ trợ các dự án liên doanh giữa Nhật Bản và Việt Nam hướng tới việc nâng cao chất lượng kinh doanh thay vì hỗ trợ phát triển nhân sự qua ODA.
今後の海外展開関連事業の新たな取組み Tương lai của các hoạt động liên quan đến mở rộng quốc tế
このたび新年度からベトナムと日本側の実施機関の経営塾運営に関する新たな取組み方針に基づき、ベトナムの経営塾講師としての任から離れることになりました。今まで10年以上最も心血を注いできた事業であったため残念ではありますが、上記に述べたベトナム企業の経営レベルの進化を考えた場合、今後の私の事業の方向性を仕切りなおすタイミングとしては良い機会になったと受け止めております。
今までは日本企業が海外に子会社を設立して、コストダウンに対応したり、現地シフトした納入先との取引を継続するための海外展開支援と人材育成支援が軸でした。いわゆる日本企業の上から目線での海外展開をどうアジアで成功させるかという流れでした。しかし、ベトナムはグローバル競争の主戦場になりつつあります。そのベトナム企業の経営資源をどう活用するビジネスモデルを構築できるか、どう協業、あるいはＭ＆Ａで買収して価値を最大化していくかという戦略の転換が求められています。
さらに、今後は力をつけたベトナム企業が海外に打って出る時代に入っています。ベトナム企業が日本進出するニーズもどんどん広がっています。ところがベトナム企業自身は、日本で法人を設立して事業展開するノウハウ、日本市場開発のマーケティングを単独で行うにはまだまだハードルが高いのが現状です。
Lần này, dựa trên chiến lược mới về việc vận hành trường quản lý của các cơ quan thực hiện ở Việt Nam và Nhật Bản từ năm tài chính mới, tôi sẽ rời khỏi vai trò giảng viên tại trường quản lý ở Việt Nam. Mặc dù đây đã là một dự án mà tôi đã đổ rất nhiều công sức trong hơn 10 năm qua, nhưng khi xem xét về sự tiến hóa của cấp quản lý ở các doanh nghiệp Việt Nam như đã nói ở trên, tôi nhận thấy đây là một cơ hội tốt để điều chỉnh lại hướng đi của doanh nghiệp của mình trong tương lai.
Cho đến nay, các hoạt động hỗ trợ mở rộng quốc tế của các doanh nghiệp Nhật Bản tập trung vào việc thành lập các công ty con ở nước ngoài để giảm chi phí và duy trì quan hệ thương mại với các đối tác địa phương đã chuyển giao. Điều này tương đối là một quá trình mà các doanh nghiệp Nhật Bản thực hiện từ trên xuống dưới đối với việc mở rộng ra châu Á. Tuy nhiên, Việt Nam đang trở thành một trận địa chính trong cuộc đua cạnh tranh toàn cầu. Cần phải có sự chuyển đổi chiến lược về cách tận dụng nguồn lực quản lý của các doanh nghiệp Việt Nam để xây dựng mô hình kinh doanh, cũng như thực hiện sự chuyển đổi chiến lược thông qua hợp tác hoặc sáp nhập và mua lại để tối đa hóa giá trị.
Hơn nữa, trong tương lai, các doanh nghiệp Việt Nam mạnh mẽ sẽ bắt đầu mở rộng ra nước ngoài. Nhu cầu của các doanh nghiệp Việt Nam muốn mở rộng sang thị trường Nhật Bản cũng đang ngày càng tăng. Tuy nhiên, các doanh nghiệp Việt Nam hiện tại vẫn gặp khó khăn khi tự mình thành lập công ty tại Nhật Bản và triển khai chiến lược tiếp thị để phát triển thị trường Nhật Bản.
そこで「ベトナム企業に経営を教える」から卒業し、「ベトナム企業の日本進出支援の伴走者」を事業コンセプトとして強化してまいります。具体的には、
①日本での展示会出展支援 ： 展示会出展戦略・マーケティング戦略支援、ブースコンセプト策定、オンサイト商談支援
②日本企業と協業・連携支援 ： 委託生産・開発など経営資源補完協業、Ｍ＆Ａマッチング、合弁事業、企業買収後の組織統合
③日本市場マーケティング活動支援 ： 市場調査、販売代理店開発支援、取引先営業代理
④日本法人設立手続き支援 ： 子会社新規設立、資本参加、組織・人事、人材採用支援、ビジネスモデル構築、資金調達支援
⑤日本法人経営管理支援 ： 法規制、輸出入・物流支援、財務管理支援、人事労務管理支援
以上のようなことは経営塾のカリキュラムでは教えられません。また今後は経営塾とは一切関わりがなくなるので、自社経営でお困りの課題解決でも伴走支援はできると考えています。今後ともベトナム企業の経営に貢献していきたいという思いは変わっていません。
また、日本企業のベトナムを含む海外展開支援や経営顧問としてのアドバイザーサービスは今まで通り継続してまいります。人が足らない、市場が縮小しているといったジレンマに苦しんでいる多くの中小企業の皆様にとって、解決策は海外市場にあると確信しています。国内事業から動かずに外国人材を採用して乗り切りたいという対応はもう通用しないと思って間違いないでしょう。
海外との提携にこそ解決の糸口があるのです。
Vì vậy, chúng tôi sẽ “tốt nghiệp” khỏi việc “dạy dỗ quản lý cho các doanh nghiệp Việt Nam” và tăng cường với vai trò “người bạn đồng hành hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam mở rộng ra thị trường Nhật Bản” như một khái niệm kinh doanh. Cụ thể:
-
Hỗ trợ tham gia triển lãm tại Nhật Bản: Hỗ trợ chiến lược tham gia triển lãm, chiến lược tiếp thị, thiết kế gian hàng, hỗ trợ gặp gỡ trực tiếp tại triển lãm.
-
Hỗ trợ hợp tác và liên kết với các doanh nghiệp Nhật Bản: Hợp tác bổ sung nguồn lực quản lý như sản xuất và phát triển dưới dạng đặt hàng, sự kết hợp của M&A, các dự án liên doanh, việc hợp nhất tổ chức sau khi mua lại doanh nghiệp.
-
Hỗ trợ hoạt động tiếp thị tại thị trường Nhật Bản: Nghiên cứu thị trường, hỗ trợ phát triển đại lý bán hàng, đại diện kinh doanh với các đối tác.
-
Hỗ trợ thủ tục thành lập công ty tại Nhật Bản: Thành lập công ty con mới, tham gia vốn, tổ chức và nhân sự, hỗ trợ tuyển dụng nhân tài, xây dựng mô hình kinh doanh, hỗ trợ huy động vốn.
-
Hỗ trợ quản lý doanh nghiệp con tại Nhật Bản: Quản lý theo quy định, hỗ trợ xuất nhập khẩu và vận chuyển, quản lý tài chính, hỗ trợ quản lý nhân sự và lao động.
Những điều như trên không thể được dạy trong chương trình của trường quản lý. Ngoài ra, vì không còn liên quan gì đến trường quản lý nữa, chúng tôi tin rằng chúng tôi vẫn có thể hỗ trợ các vấn đề khó khăn của doanh nghiệp thông qua việc hỗ trợ đồng hành trong kinh doanh của chính chúng tôi. Tâm hồn muốn góp phần vào sự phát triển của các doanh nghiệp Việt Nam không thay đổi.
Ngoài ra, dịch vụ tư vấn dành cho các doanh nghiệp Nhật Bản trong việc mở rộng ra nước ngoài, bao gồm cả Việt Nam, và dịch vụ tư vấn quản lý doanh nghiệp vẫn sẽ được tiếp tục như trước. Chúng tôi tin rằng cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa đang gặp khó khăn với các thách thức như thiếu nguồn nhân lực và thị trường đang thu hẹp, giải pháp sẽ nằm ở thị trường nước ngoài. Việc chỉ tìm cách tuyển dụng lao động nước ngoài mà không chuyển đổi hoạt động kinh doanh nội địa không còn là giải pháp hiệu quả nữa.
Vấn đề có thể được giải quyết chính là thông qua hợp tác với các doanh nghiệp nước ngoài.
